Bipolyar pozuntu ilə bağlı ən böyük çətinliklərdən biri də yalnış kimlik problemidir. Müalicə olunması belə möcüzədir. Bir çox insan sadəcə aşağı əhval dəyişikliyini hiss edir, onları Aya uçurmuş kimi hiss etdirən yüksək əhval ruhiyyəyə fikir verməyin.
Bir araşdırma göstərdi ki, ilkin olaraq depressiya diaqnozu qoyulan xəstələrin 40 faizi həqiqətən bipolyar pozuntudan əziyyət çəkir. İkisini bir-birindən fərqləndirmək çətin ola bilər, çünki simptomlar demək olar ki, eyni görünür: Xatırlamaq lazım olan odur ki, bipolyar pozuntu depressiya və maniyadan ibarət olur. Əslində, xəstələr maniyanın xəstəlik əlamətləri deyil, şəxsiyyətlərinin bir hissəsi olduğunu düşünə bilərlər. Bundan əlavə, depressivlərin bu qədər aşağı əhval ruhiyyə ilə yanaşı “yuxarı” əhval ruhiyyənin olduğunu kim xatırlaya bilər?
Emory Universitetinin Bipolyar Pozuntunu Araşdırma Proqramının direktoru S. Nassir Ghaemi əlavə edir ki, bir çox xəstələr onsuz da manik əlamətlərini təsvir etmək və ya başa düşmək üçün lazımi məlumatlara malik deyillər. Öz növbəsində, xəstələr öz simptomlarını azaltmaqla vəziyyətə kömək etmirlər. Və bu çaşqınlığa əlavə olaraq, həkimin xəstənin ailə tarixi və əhval-ruhiyyəsi haqqında məlumatı olmamasıdır.
İndi həkimlər tamamilə çaşqın olduqları üçün vəziyyəti daha da pisləşdirən antidepresanlar təyin edərək irəliləyirlər. Massaçusets Ümumi Xəstəxanasından psixiatr Gary Sach tərəfindən aparılan bir araşdırma, antidepresanların litium kimi əhval stabilizatorlarının standart müalicəsi ilə birlikdə bipolyar pozuntusu olan xəstələrə nadir hallarda kömək etdiyini müəyyən etdi. Sachın araşdırması antidepresanların manik epizodları təhrik etmədiyini göstərsə də, bir çox tədqiqatçı bunun səbəb olduğunu iddia edir. Onlar həmçinin antidepresanların depressiya və manik vəziyyətlər arasında sürətli dövriyyəyə səbəb olmaq, həmçinin intihar düşüncələrini artırmaq kimi digər mənfi təsirlərə səbəb olduğunu iddia edirlər.
Bipolyar pozuntu təkrarlanan bir xəstəlikdir və müalicə oluna bilməyən xəstələr həm şəxsi, həm də peşəkar şəkildə çox əziyyət çəkə bilərlər. Üstəlik, müalicə olunmayan xəstələrin 50 faizi narkotik və alkoqoldan sui-istifadə edir. Təəccüblü deyil ki, manik-depressivlər daha uzun müddətli və daha şiddətli eniş-yoxuşlar yaşayırlar – aralarında daha az “normal” əhval-ruhiyyə var.
Bilik manik-depressivlərin ən böyük müttəfiqi ola bilər. Sizi məlumatlandırmaq üçün bəzi əlamətləri qeyd edək:
Manik epizodun Əlamətləri:
Həddindən çox enerji və narahatlıq
Həddindən artıq eyforik əhval-ruhiyyə
Həddindən artıq qıcıqlanma
Sürətli düşünmə
Diqqəti cəmləyə bilməmək
Yuxuya getməkdə çətinlik
Zəif mühakimə yürütmək
Artan cinsi həvəs
Narkotiklərdən sui-istifadə
Aqressiv davranış
Bir şeyin səhv olduğunu inkar etmək
Depressiv epizodun Əlamətləri:
Kədərli, boş, ümidsiz, günahkar hiss etmək
Yüksək səviyyədə narahatlıq
Bir dəfə həzz aldığı fəaliyyətlərə marağın itməsi
Enerjinin azalması; letarji və yorğunluq hissi
Diqqəti cəmləmək və qərar qəbul etməkdə çətinlik
İştahda dəyişiklik
Səbəbsiz ağrılar
Ölüm və ya intihar düşüncələri
Bipolyar xəstəliyini necə müalicə etmək olar?
Hər bir xəstə fərqlidir və fərdi müalicə tələb etsə də, bir çoxuna litium, valproat, karbamazepin və ya lamotrigin kimi əhval stabilizatorları təyin edilir.
Ümumi Psixiatriya Arxivində dərc edilən bir araşdırmaya görə, psixoterapiyanın, o cümlədən ailə terapiyası və bihevioral terapiyanın müalicəyə daxil edilməsi tək dərmandan daha təsirli olur. Tədqiqatlar göstərir ki, dərmanlara əlavə olaraq intensiv psixoterapiya (doqquz ay və ya daha çox) alan xəstələr depressiv epizodların qarşısını almaqda və daha uzun müddət stabil qalırlar. İntensiv psixoterapiyada olan xəstələr tək dərman qəbul edən digər xəstələrdən təxminən 110 gün tez sağaldılar. Yuxarıda göstərilən müalicələrin hamısının effektivlik baxımından nisbətən bərabər olduğu aşkar edilsə də, ailə terapiyasında olanların sağalma sürəti bir qədər yüksək olmuşdur.
