Ailələr qarmaşıq sistemləridir. Ailədəki hər fərd öz perspektivindən dünyaya baxar. Bu baxış bucağı ailədəki həyacanı tarazda saxlamağa kömək edir. Həyacan, yardım olma ilə azadlıq arasındadır.
Psixoloqlar, bütün insan davranışlarına şüurlu, istərsədə şüursuz olsun insanın ehtiyaclarının səbəb olduğu irəli sürürlər. Ehtiyac bir əksikliyin hiss edilməsi, orqanizimdə fizioloji tarazlığın göstərilməsinin göstərilməsidir.
Ehtiyaclar əsasında iki yerə bölünür. Həyatımızın ilk il fizioloji ehtiyaclarımıza əsaslanaraq, müəssisələrin yerini psixoloji ehtiyaclar alır. İnsan sağlamlığı və xoşbəxtliyi üçün bu ehtiyaclardan doyuma çatmalıdır. Ehtiyacları doyuma çatdırmanın ən təbii yolu , AİLƏDİR.
Ailənin əsasda üç ehtiyacının qarşılanması çox vacibdir. Bunlar səmimilik(yaxınlıq), güc (güc), məna (məna). İsanların başqaları ilə birlikdə omağa ehtiyacı vardır, eyni zamanda bazarı ifadə etməyə və tək olmağada ehtiyacı vardır. Bütün bunlar insan insanın bir mənada olmasına kömək edir. Bir insan üçün səmimiyyət hetroseksual münasibətləri, gücü çox iş enerjisi, uşaq sahibi olmaq mənasındadır. Ancaq ailənin bu üç idarəsinin qarşilanmasının məcburi olduğu deyilməsədə ailə olmadan buları doyuma çatdırmaq nadir ehtiyac mümkündür.
Ailə sistemində əsas olanların bəziləri daxildir.
1.Dəyərli olma duyğusu. Mən dəyərliyəm duyğusunu ailə içində hiss edən bir şəxs özünü təstiq etməyə çox ehtiyac duymaz. Ailənin bizə olan münasibəti mən dəyərliyəm ya da dəyərsizəm duyğusuna aparar.
2.Güvən duyğusu. Güvənli bir mühit yaratmazsak ailə üzvləri daha çox güvəndə hiss edecəkləri başqa mühitə yönəldirlər.
3. Yaxınlıq və mübarizə duyğusu. Ailə üzvlərinin bir-biri ilə yaxın və güvən duyğuları içərisində olması, ən ehtiyac olanlardan biridir. Əgər ailə ilə birlikdə güvən və mübarizə duyğuları varsa, bu ailə üzvlərinin kənarından gələn stress yaradan hadisələr onlara çoxda tesir etməz. Mübariz ailədən olan insanlar və hər bir kənardakı insanlara qarşı mübarizə aparmazlar.
4.Məsuliyyət hissi. Ailədə qurulmalı olan məsuliyyət hissi ailə üzvlərinin əsasları gərçəkləşən işlərdəndir. Ailə ona yalnız ana,ata deyil hər kəs öz məsuliyyətini bilməli və ona görə davranmalıdır . Əgər ailədə bütün məsuliyyəti valideyin öz başqalarını götürə bilər o uşaq qurmaq olacağı bütün inkişafda səhvdir.
5.Çətinliklərə qarşı mübarizə aparmaq və onların öhdəsindən gəlmək. Uşaqlara hər bir kömək etmək üçün onlar əldə edə biləcəklər.
6. Xoşbəxtlik və özünü inkişaf etdirmə mühiti. Ailə şəraiti bir xoşbəxtlik şəraiti olmalıdır. Xoşbəxt ailə üzvləri yetişən insanlar nəqativ hadisədən də yaxşı bir yön tapa bilirlər.
Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun mütəxəssisi, psixoloq Nərmin Vəliyeva
